وتار

ئامادەکردن: پ. ی. د. ئەیاد نوری فەقی

نرخی نەوت، وەک هەر کاڵایەکی تر، بە درێژایی مێژوو چەندینجار بەرزی و نزمی و هەڵکشان و داکشانی بەخۆوە بینیوە. ئەویش بەهۆی خواست و خستنەڕووی بازاڕ و کەمی و زۆری بەرهەمهێنانی نەوت لەلایەن وڵاتانی ناو ئۆپێک و دەرەوی ئۆپێک. دوایی کۆتایی هاتنی جەنگی دووەمی جیهانی لە ساڵی١٩٤٥، لە ساڵی ١٩٤٦ نرخی یەک بەرمیلی نەوت نزیکەی دوو دۆلار بوو. دوای بەرزبوونەوەیەکی کەم، لە ساڵی ١٩٤٨ تاکو کۆتایی شەستەکان نرخەکەی لە نێوان دوو دۆلار و نیو بۆ سێ دۆلاربوو.

د. فاخر عالی خانئاوده‌لی

نه‌ورۆز ئه‌فسانه‌ بووبێت یان حه‌قیقه‌ت، له‌ لاپه‌ڕه‌كانی مێژوودا تۆمار كراوه و بۆته‌ ژینوارێكی هه‌نوكه‌یی‌. له‌ باره‌ی ڕاستی و ئه‌فسانه‌بوونییه‌وه‌‌ زۆری له‌سه‌ر گوتراوه ‌و نووسراوه‌. خوێنه‌ران و تامه‌زرۆیانی ئه‌و بابه‌ته‌ ده‌توانن بگه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌ر ئه‌و سه‌رچاوانه‌ی كه‌ له ‌سه‌ر ڕه‌گ و ڕیشه‌ی نه‌ورۆزیان نووسیوه‌. به‌شێوه‌یه‌كی گشتی نه‌ورۆز بۆته‌ بابه‌تێكی پڕ له‌ جۆش و خرۆشی نه‌ته‌وه‌یی کە نه‌ته‌وه‌كانی وه‌ك: فارس، كورد، ئه‌فغان، تورك و چه‌ند نه‌ته‌وه‌یه‌كی دیكه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی، به‌ ئاهه‌نگ و جلوبه‌رگی ئاڵاو و واڵا پێشوازی له‌ بۆنه‌كه‌ ده‌كه‌ن، دڵخۆشی خۆیان له‌ كات و ڕۆژانی ئه‌م بۆنه‌یه‌‌دا ده‌رده‌بڕن. ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنج و تێڕامانه‌ هه‌ر یه‌كێك له‌م نه‌ته‌وانه‌ به‌ شێوه‌ی جودا جودا مێژووی خۆیان تێكه‌ڵ به‌ نه‌ورۆز ده‌كه‌ن و خاوه‌ندارییه‌تی لێده‌كه‌ن. له‌به‌ر ئه‌وه‌ هه‌تاكو ئێستا به‌ به‌ڵگه‌یه‌كی بنبه‌ست و یه‌كلاكه‌ره‌وه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ ساغ نه‌كراوه‌ته‌وه‌. هه‌رنه‌ته‌وه‌یه‌ك خۆی به‌ خاوه‌نی بزانێت، له‌ لایه‌ن ئه‌وه‌ی دیكه‌ ڕه‌تده‌كرێته‌وه‌.

پ. ی. د. شێروان شەریف قورتاس

دكتۆرا له‌ جیۆلۆجی، هایدرۆجیۆلۆجی

لەم چەند دەیەی ڕابردودا، بەهۆی پێشکەوتنی تەکنۆلۆجیا و هۆکارەکانی ڕاگەیاندن، چەندین هەواڵی کارەساتە سروشتییەکان بیستران و خوێنرانەوە. هەندێک لەم دیاردە سروشتییانە هەر خۆیان کارەساتبار بوون؛ ئەمەش بە هۆی ئازادبوونی وزەیەکی زۆری ناخی زەوی یاخود وزەی با یان بارانی زۆر توند. هاوکات هۆکاری بەشێکی زۆری ئەم کارەساتانە وێرانبوونی پڕۆژە و ئاوەدانییەکانی مرۆڤە؛ یان خودی پڕۆژەکان هۆکاری ڕوودانی کارەساتەکان بوون. کاتێک بەبێ لەبەرچاوگرتنی سروشت و کاردانەوەکانی سرووشت، ئاوەدانی لە شوێنێک دروست دەکرێت، ئەوا ئەنجامەکەی کارەساتبار دەبێت. بۆ نمونە دروستکردنی باڵەخانەی بەرز لە هەرێمێک کە لە سەر یان نزیک پشتێنەی بومەلەرزەکان بێت، یاخۆد دروستکردنی بەنداوێکی خاکی لە سەر ڕووبارێک بە بێ ئەوەی داهاتی ئاوی ساڵانەی بزانرێت. ناکرێت ئەوەش لە بیر بکرێت کە گۆڕانەکانی ئاوهەوا بەهۆی تێکچونی چڕی و پێکهاتەی کیمیایی گازەکانی بەرگەهەوا (ئەتمۆسفیێر) بەهۆی چالاکییەکانی مرۆڤ، وای کردووە گۆڕانی گەورە بەسەر هەرێمە ئاوهەواییەکاندا بێت؛ بە جۆرێک کات و شێوازی دابارینەکان زۆر جیاواز بن لە ئاوهەوای باوی شوێنەکە، ئەمەش دۆخەکەی ئالۆزتر کردوە.