وڵات موحسن
هونەر بریتییە لەو چالاکییە بەرهەمییانەی کەسێک یان گرووپێک کە بە بیرۆکەیەکی جیاواز لە خەڵکانی تر و بە هەستێکی ناسک و خەیاڵێکی جوان بەرهەمێکی پڕ نێوەڕۆک و پەیامدار دەخولقێت. بوارێکی فرە ڕەهەند و بەربڵاوە کە سەرجەم چین و توێژەکانی کۆمەڵگە چێژی لێ وەردەگرن، هەر بۆیە هونەر یەکێکە لە پایە و بنەڕەتە گرنگەکانی کۆمەڵگە کە دەتوانێت کاریگەریی زۆری لەسەر کۆمەڵگە و ڕوانگەی خەڵک بە ڕووی ژیان یان هەر چەمێکێک لە ژیاندا هەبێت.
زێرەڤان جەوهەر
یەکێک لەو دەستەواژانەی مۆدێرنگەراکان لە فەلسەفەی پەیڕەوکردنی بەهاکانی بیری مۆدێرن بەکاری دەهێنن سەربەخۆبوون و گەشەسەندنی ئەقلە، بەو واتایەی ئەقلی مرۆڤ گەیشتووتە ئاستێک کە چیتر پێویستی بە بەها ئاینی و متافیزیکییەکان نەماوە، ئەوان بڕوایان وایە کە دەبێت لەم قۆناغەی مێژوودا ئەقلی مرۆڤ ڕابەرایەتیی جیهان بکات، بۆیە بەشێک لە بیرمەندە خۆرئاواییەکان بڕوایان وابوو، کە مێژوو لەسەر هێڵێکی ڕاست بۆ پێشەوە دەچێت، بەپێی ئەو هێڵە ڕاستەش بێت، ئەبوایە مرۆڤایەتی ڕۆژ لە دوای ڕۆژ بەرەوپێشچوونێکی زیاتری بەخۆیەوە ببینیبایە، لە ڕووی هەستکردن بە ئاسایش و دوورکەوتنەوە لە مەترسییەکان، بوونی ئارامییەکی جێگیر لە نێو هەست و ژیانی ڕۆژانەیاندا، بەڵام لێرەدا پرسیارێک دێتە پێش، ئایا ئەگەر ڕاستە مێژوو لەسەر هێلێکی ڕاست دەروات، ئەی ئەو هەموو وێرانکاری و چەکە کۆکوژە چین کە عەقلی مرۆڤ بەرهەمی هێناوە؟
کارکردن بە سروشتی خۆی سەرکەوتن و شکستی لێ دەکەوێتەوە، بەڵام ئەگەر ئامانج پێشکەوتن و دەستکەوت بێت، دەبێت لە ئەگەری سەرکەوتن و دەستکەوت پاداشت هەبێت و پێچەونەکەش سزادان بێت. سزا و پاداشت بنچینەی پەروەردەیەکی ساخلەمن بۆ مرۆڤ لە هەر تەمەنێک بێت، چونکە هەڵسوکەوت و مامەڵەکردن بەرەو ڕوانگەیەکی باش ئاراستە دەکات، لە هەمووش گرنگتر ئەوەیە سزا و پاداشت، بەڵام تایبەتر سزا، کاریگەری ئەرێنی زیاتری لەسەر کەسایەتی و ڕەفتاری مرۆڤ دەبێت.
ڕێباز چەتۆ بیرۆ
ئاشکرایە کە لە ڕۆژگاری ئەمڕۆدا سەقامگیریی سیاسی و ئاسایشی نیشتیمانیی هەر وڵاتێک بابەتێکی بەرچاو و پرسێکی سەرەکییە بۆ وەبەرهێنەران. جێگەی سەرنجە کە بزانرێت، لە وڵاتە تازەپێگەیشتووەکاندا، وەبەرهێنەران زیاتر پشت بە سەقامگیری دەبەستن نەک دیموکراسی؛ ئەمە لە کاتێکدایە کە دیموکراسیش پرسێکی گرنگ و کاریگەرە. بەم پێیە، گرنگیی سەقامگیری جێگەی دیموکراسی دەگرێتەوە بۆ ئامانجەکانی وەبەرهێنان؛ چونکە وەبەرهێنەران، حکومەتێکی بەهێزیان پێ باشترە لە وڵاتێکی دیموکراسی. بە تایبەتیش بۆ دەستەبەرکردنی وەبەرهێنانەکەیان، دۆزینەوەی چارەسەر بۆ کێشەکانیان و بڕیاری یەکلاکەرەوە بۆ پشتگیریکردنیان. بۆ نموونە، دەوڵەتێکی نادیموکراسی وەک چین، یەکێکە لەو وڵاتانەی کە بەرزترین ڕێژەی وەبەرهێنان لە جیهاندا لە خۆ دەگرێت؛ ئەوەش بەهۆی سەقامگیریی سیاسیی بەرز و بەهێزی حکومەتەکەی. هەروەها، هەندێک لە وڵاتانی کەنداو، وەک سعودیە، ئیمارات، قەتەر و کوێت، توانیویانە بەهۆی سەقامگیریی سیاسی و بەهێزی حکومەتەکانیانەوە ژمارەیەکی بەرچاو لە وەبەرهێنەرانی بیانیان بۆ لای خۆیان ڕابکێشن.
نووسینی: هەرمان جەعفەر
مرۆڤ زۆربەی كات خەون بە جیهان و ژیانێكی باشتر دەبینێت، خەونەكانیش هەمیشە نابن بە ڕاستی، بەڵام دەكرێت جیهان و ژیان بە نووسین ڕازاوەتر و بەرجەستەتر بكەین.
نووسینیش، لە یەك وشە دەستپێدەکات و گەردوونێكی بێ كۆتاییشە. نووسین ئەو جیهانیە، كە جیا لە جیهانەكانی تر بە ئارامی دەتوانین بەهۆیەوە هەست و بۆچوونەکانمان دەرببڕین و بە ڕیزكردنی وشەكان بپرژێینە سەر ویست و خولیاكانمان و بە ڕاستگۆیی بەخۆمان و دەورووبەرمان بڵێین ئێمە كێین؟ چیمان دەوێت؟ دەمانەوێت ببین بە چی؟
پەڕەى 2 لەکۆى 6 پەڕەدا